Poraj to wieś położona w powiecie myszkowskim w województwie śląskim. Obecnie liczy sobie 4439 mieszkańców. Pod względem geograficznym Poraj znajduje się w obrębie makroregionu Wyżyny Krakowsko – Częstochowskiej. Przez teren miejscowości przebiega droga wojewódzka nr 791 oraz magistrala kolejowa Warszawa – Katowice wraz ze stacją PKP Poraj.
Miejscowość posiada charakter gospodarczo – turystyczno – rolniczy. Poraj jest siedzibą Gminy o tej samej nazwie, w powiecie myszkowskim województwa śląskiego. Zajmuje powierzchnię 728 ha. Obszar Poraja leży na Wyżynie Śląsko – Krakowskiej, dzielącej się na dwa makroregiony – Wyżynę Krakowsko – Częstochowską i Wyżynę Śląską. Teren Poraja ma typowo wyżynny charakter. Największą wysokość ma część północno – wschodnia, należąca do Wyżyny Częstochowskiej. Teren jest tu na znacznych przestrzeniach płaski, a wzniesienia niewielkie i łagodne. W obniżeniach terenu spotykane są gleby bagienne i torfowe, charakteryzujące się wysokim poziomem wód gruntowych. Pod powierzchnią osadów czwartorzędowych zalegają złoża iłów rudonośnych, pochodzące z środkowej jury. Na bazie tych pokładów rozwinęło się górnictwo rud żelaza.
Obszar należący do Wyżyny Częstochowskiej budują posady górnojurajskie o miąższości dochodzącej do 300 metrów, wykształcone jako margle, wapienie płytowe i wapienie skaliste. Ostateczne wydźwignięcie tych osadów z dna morza jurajskiego nastąpiło podczas ruchów laminaryjskich u schyłku ery mezozoicznej w okresie kredowym.
Po długim okresie spokoju tektonicznego doszło w miocenie do kolejnych ruchów górotwórczych – fałdowania alpejskiego. Pod naciskiem nasuwających się Karpat płyta jurajska popękała w równoleżnikowe uskoki, opadające „schodami” ku północy. Dlatego jej tektonika posiada charakter zrębowo – uskokowy. Lokalnie na wierzchołkach wzgórz wapiennych wytworzyły się płytkie rędziny. Wszelkie obniżenia terenu zajmują osady piaszczyste naniesione w plejstocenie przez wody roztopowe zlodowacenia krakowskiego. Rozległe powierzchnie piaszczyste stanowią, obok wapiennych skałek, najbardziej charakterystyczny element krajobrazu Wyżyny Częstochowskiej. Na głębokim podłożu piaszczystym rozwinęły się ubogie gleby bielicowe. Największą rzeką przepływającą przez teren miejscowości jest Warta, na której w końcu lat siedemdziesiątych utworzony został sztuczny zbiornik. Zbiornik ciągnie się od Poraja na północy (tu zbudowano główną tamę) do południowej granicy gminy i kończy się poniżej miejscowości Masłońskie. Łączna długość rzek, potoków i rowów odwadniających, wraz z 5 km długości zbiornikiem na Warcie wynosi ok. 46 km, co daje średnią gęstość sieci wodnej ok. 0,7 km/km2.
Zbiornik na Warcie zasilany jest przez dopływ lewobrzeżny – potok Boży Stok – i prawobrzeżny – potok Ordonkę.
Poraj leży w północnej części województwa Śląskiego. Od wschodu i północy teren otaczają dość duże kompleksy leśne, ciągnące się aż po Częstochowę. Teren Wyżyny Śląskiej należy do najsilniej przekształconych obszarów kraju. Sięgający aż do Poraja jej fragment północno – wschodni, jest stosunkowo słabo przekształcony, częściowo zalesiony, a w większości posiada charakter typowo rolniczy. Stąd też negatywne wpływy przemysłowej aglomeracji górnośląskiej, są tu stosunkowo niewielkie. Większy, negatywny wpływ ma bliższe sąsiedztwo dość dużych ośrodków miejsko-przemysłowych w Częstochowie (od północy) i Myszkowie (od południa).
Teren Poraja, ze względu na specyficzną rzeźbę, posiada kilka naturalnych powiązań z obszarami sąsiednimi:
- poprzez Dolinę Warty w kierunku północnym aż do Częstochowy oraz w kierunku południowym w rejon Myszkowa;
- poprzez obszar (skałkowy) – krajobraz jurajski – we wschodniej części gminy w kierunku Olsztyna (północny-wschód) i Żarek (południowy-wschód) z terenem Zespołu Jurajskich parków Krajobrazowych;
- poprzez duże kompleksy leśne – w kierunku zachodnim (Starcza i dalej Lubliniec), w kierunku północno-wschodnim (Janów) i w kierunku południowo-wschodnim (Myszków);
- poprzez tereny otwarte, zagospodarowane rolniczo – w kierunku północno zachodnim (Poczesna), w kierunku północno-wschodnim (Biskupice, Zrębice) i w kierunku południowym (Lgota Górna, Siewierz).